
Twierdza (Cytadela) Ark
Najstarszy architektoniczny i archeologiczny zabytek Buchary – twierdza Ark, została wzniesiona ponad 1,5 tysiąca lat temu, ale do dziś prezentuje się jako kolosalna cytadela. Przez wiele wieków obiekt ten nie tylko chronił rozwijającą się Bucharę, ale i był główną rezydencją okolicznych władców. W różnych okresach istnienia twierdzy za jej murami, na dworze bucharskich emirów, mieszkiwały takie słynne osobistości, jak Omar Chajjam, Ferdousi, Abu Ali Ibn Sina, Al-Farabi i wiele innych.
Pradawna Buchara, umiejscowiona na Jedwabnym Szlaku, przez długi okres czasu uważana była za jedno z najważniejszych miast Azji Środkowej. I tak rozwinięte ekonomiczne i kulturowe centrum, rzecz jasna, wymagało twierdzy, która chroniłaby miasto i jego władców przed różnymi zewnętrznymi wrogami. Ark – miejska cytadela – wiekowo zbliżona jest do wieku samej Buchary i najprawdopodobniej najwcześniejsze próby utworzenia w mieście jakichkolwiek umocnień zostały podjęte jeszcze w latach 500 p.n.e., w okresie panowania perskiego króla Cyrusa II Wielkiego. W późniejszym czasie twierdza przeszła szereg zniszczeń oraz renowacji, i do 5-6 wieku naszej ery prezentowała się już jako dość potężna cytadela, rezydencja okolicznych władców. Wielowiekowe warstwy, powstałe wskutek niszczenia poprzednich ziemnych i glinianych umocnień, przeobraziły się z czasem w sztuczne wzgórze, co pozwalało twierdzy Ark dominować nad równiną. (więcej w sekcji Historia)
Co można zobaczyć?
Obecnie Cytadela w Bucharze zajmuje powierzchnię około 4 hektarów i umiejscowiona jest na sztucznym wzniesieniu osiągającym 6 metrów. Strome pionowe ściany twierdzy Ark okładane były w celu wzmocnienia w różnych okresach istnienia w różny sposób: w starożytności - grubą warstwą gliny, później glinę zaczęto zamieniać na cegłę suszoną, a fundament zamku i jego baszty powstawały z cegły wypalanej. Długość zamkowych murów wynosi około 800 metrów, a wysokość ich zachowanych odcinków waha się od 16 do 20 metrów. Swe obecne oblicze cytadela pozyskała w 16 wieku, w czasach panowania dynastii Szejbanidów, lecz wówczas posiadała dwa wejścia. Do dziś przetrwała zaledwie zachodnia brama, zwrócona w stronę placu Registan. W dosłownym znaczeniu Registan tłumaczy się jako «piaszczyste miejsce», ponieważ w dawnych czasach plac był wyłożony piaskowcem, by występująca tu ziemia nie przeobrażała się w kurz w gorącym letnim okresie bądź w błoto w sezonie deszczowym.
W epoce rozkwitu twierdzy na jej terytorium mieszkało niemal 3000 ludzi, przez co cytadela ta była prawdziwym miastem w mieście. Na początku 20 wieku mieściły się tu pałace emira, jego matki i żon, harem nałożnic, a także budynki mieszkalne licznych jego krewnych. Za murami zamku mieszkali wysoko postawieni urzędnicy i dowódcy z członkami swych rodzin. W celu obsługi potrzeb władcy i jego świty, w twierdzy oczywiście mieszkała także masa służących i rzemieślników. Powstały tu meczety, łaźnie, pracownie, arsenał, skarbnice i odrębne magazyny na broń, odzież, dywany, naczynia. Do dziś z kompleksu zamkowych budynków przetrwało niewiele, na przykład, meczety Battol-Gozi i Czilduchtaron we wschodniej części bądź Meczet Honako i ruiny łaźni emira w południowej części twierdzy. Obecnie w Cytadeli Ark mieszczą się różnorakie ekspozycje kilku oddziałów muzeum-rezerwatu: historyczna ekspozycja, obejmująca szeroki okres od epok przedhistorycznych do 20 wieku; kolekcja oddziału numizmatycznego; wystawa prac literackich; wystawa oddziału przyrody oazy Buchara oraz inne ekspozycje.
Twierdzą Ark w Bucharze można zwiedzać:
codziennie – od godziny 08:00 do 20:00.