Historia Zamku w Chocimiu

Nad prawym brzegiem Dniestru jeszcze w 10 wieku z woli księcia Włodzimierza I Wielkiego wzniesiony został poprzednik chocimskiej twierdzy - będący pogranicznym umocnieniem południowozachodnich granic Rusi Kijowskiej fort. Mimo, iż ziemne wały i drewniane mury tego bastionu co jakiś czas cierpiały w wyniku toczących się wewnętrznych wojen książęcych, to dogodne pod względem strategicznym płożenie oraz niewielka odległość od szlaków handlowych sprzyjały szybkiej jego odbudowie. Pod koniec 11 wieku zarówno twierdza jak i osada Chocim wchodziły w skład Księstwa Trembowelskiego, władcą którego był praprawnuk Włodzimierza I Wielkiego, książę Wasylko. W połowie 13 wieku, kiedy to ziemie te stały się własnością Daniela Halickiego, władcy Księstwa Halicko-Wołyńskiego, twierdza uległa poszerzeniu i umocnieniu. W okresie tym w miejscu wałów ziemnych powstały wysokie kamienne mury oraz wypełnione wodą fosy. W 1349 roku ziemie Księstwa Halicko-Wołyńskiego zostały zdobyte przez polskiego króla Kazimierza III, który wykorzystał panujące w księstwie zamieszki zaistniałe w wyniku zamordowania Jerzego II.

W 1387 roku hospodar mołdawski Piotr I Muszatowicz uznał za swego suzerena polskiego króla Władysława II Jagiełłę, w rezultacie czego Zamek w Chocimiu, Zamek w Chmielowie oraz Zamek Cecyna trafiły pod zwierzchnictwo Hospodarstwa Mołdawskiego. Zamek w Chocimiu przez ponad wiek był rezydencją hospodarów mołdawskich, i rzecz jasna, poddany został w tym czasie istotnym zmianom. Najpotężniejsze prace budowlane przypadły na lata 1460-70, czyli okres panowania Stefana III Wielkiego. Wtedy to powstał kompleks budynków oraz umocnień obronnych, który z niewielkimi zmianami przetrwał do dnia dzisiejszego. Potężne 40-metrowe mury obronne przyozdobione niezwykle pięknymi ornamentami wykonanymi z czerwonej cegły, pięć zwieńczonych dachem namiotowym wież, głębokie piwnice przeznaczone do przechowywania prowiantu i amunicji oraz studnia na dziedzińcu wewnętrznym – wszystko to pozwalało obrońcom zamku przetrwać zarówno zaciekły atak, jak i długotrwałe oblężenie.

Niedługo po tym odnowiona już warownia miała okazję dać pokaz swej potęgi – w roku 1476 wojsko tureckiego sułtana Mehmeda II Zdobywcy nie było w stanie przekroczyć jej murów. Zresztą, już w latach 1520 Hospodarstwo Mołdawskie zmuszone było uznać się za tureckiego wasala, a za murami chocimskiej twierdzy ulokował się garnizon janczarów. Latem 1538 roku hetman koronny, hrabia Jan Amor Tarnowski, na czele wojska polskiego rozlokował się pod ścianami chocimskiej warowni, planując wysadzenie jej potężnych murów i zdobycie tej niedostępnej dotąd cytadeli. Przez kilka dni Polacy robili podkopy i choć byli już gotowi na realizację swych zamierzeń, to jednak budowla ta została ocalona – hospodar mołdawski Piotr Raresz pospieszył z zawarciem traktatu pokojowego i przysiągł wierność polskiemu królowi Zygmuntowi I Staremu. Na przestrzeni kolejnych dziesięcioleci Zamek w Chocimiu wciąż pozostawał obiektem sporów pomiędzy Rzeczpospolitą Obojga Narodów a Hospodarstwem Mołdawskim.

Jednakże najbardziej epickie starcie rozegrało się pod murami zamku w 17 wieku i zapisało na kartach historii jako Bitwa pod Chocimiem (lata 1621 i 1673). W roku 1617 Hospodarstwo Mołdawskie oraz Księstwo Wołoszczyzny stały się wasalami Imperium Osmańskiego, po czym Chocim został zdobyty przez armię turecką. Bitwa pod Chocimiem z 1621 roku stała się momentem przełomowym w wojnie pomiędzy Imperium Osmańskim a Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Ponadto, zwycięstwo nad 200-tysięcznym turecko-tatarskim wojskiem pozwoliło ocalić Europę przed ekspansją osmańską. Ogromną rolę w trwającej ponad miesiąc chocimskiej bitwie odegrało ukraińsko-kozackie wojsko na czele z hetmanem Piotrem Konaszewiczem-Sahajdacznym. Zgodnie z warunkami Traktatu chocimskiego granica pomiędzy Rzeczpospolitą a posiadłościami Imperium Osmańskiego biegła wzdłuż Dniestru, w związku z czym twierdza po zakończeniu starcia mimo wszystko pozostawała w rękach tureckich. W 1673 roku zamek ponownie stał się areną walk pomiędzy wojskiem tureckim a zjednoczonymi polsko-ukraińsko-mołdawskimi siłami, w wyniku których chocimska warownia została zajęta przez przyszłego polskiego króla Jana III Sobieskiego.

Pod koniec 17 wieku Chocim został przekazany Hospodarstwu Mołdawskiemu, lecz z faktem tym nie zamierzali godzić się Turcy, którzy zajęli twierdzę w 1711 roku i przez kilka lat planowo przekształcali ją w jedną ze swych głównych forpoczt. Wokół wiekowych już budynków powstały głębokie rowy, ziemne wały oraz bastiony. W 1788 roku austriacko-rosyjskie wojska wzięły Zamek w Chocimiu w oblężenie, które trwało ponad 4 miesiące i zakończyło się pełną kapitulacją Turków. Po upływie 5 lat Turcy odzyskali twierdzę, jednakże nie było pisane im długotrwałe nad nią panowanie – już w 1806 roku, w trakcie kolejnej rosyjsko-tureckiej bitwy, Chocim został zdobyty przez armię carską. Zgodnie z warunkami Traktatu w Bukareszcie, w 1812 roku ziemie pomiędzy Dniestrem a Prutem weszły w skład Imperium Rosyjskiego. Od tego też momentu, i do roku 1856 (klęska Rosji w wojnie krymskiej), twierdza była obiektem wojskowym drugiej kategorii. Odbywały się tutaj prace remontowe i nieznaczne rekonstrukcje, a w drugiej połowie 19 wieku niektóre obiekty obronne wykorzystywane były w charakterze sztabu i szpitala dla pułku piechotnego, który pełnił służbę w Chocimiu.

Po I wojnie światowej chocimska warownia należała do Rumunii, lecz żadnych działań ukierunkowanych na zachowanie i odbudowę tego zabytkowego obiektu lokalne władze nie podejmowały. Swój wkład w proces zniszczenia zamku wniosła również i II wojna światowa, kiedy to w lipcu 1941 roku wycofujący się czerwonoarmiści wysadzili kilka budowli. Renowacją zamku zajęto się dopiero w latach 1960, po nadaniu mu statusu zabytku historycznego o znaczeniu państwowym. Na terytorium twierdzy oraz w jej malowniczych okolicach nakręcono ogromną ilość przygodowych oraz historycznych filmów. W kolejnych latach warownia ta regularnie przyjmuje uczestników i widzów międzynarodowego festiwalu pt. «Bitwa Narodów». Wtedy to okolice murów obronnych ponownie zaściełane są gęstym dywanem namiotów polowych a wokół nich spotkać można odzianych w zbroje rycerzy.