Kreml Suzdalski
Sercem jednego z najstarszych miast Rosji jest Kreml Suzdalski, kompleks zabytkowych budynków i świątyń, z którym wiążą się losy tak słynnych postaci historycznych, jak Jarosław Mądry, Włodzimierz Monomach, Jerzy Dołgoruki. W niemal tysiącletniej historii tegoż obiektu było niewiele spokojnych etapów, a los obarczał go ogromem doświadczeń – najazdów, zniszczeń i pożarów. Jednakże, nie były one w stanie zniszczyć suzdalskiej warowni, choć potężną cytadelą ona nigdy nie była. Obecnie ten odrestaurowany Kreml jest słynnym muzeum-rezerwatem i zalicza się do obiektów szlaku turystycznego, zwanego Złotym Pierścieniem Rosji.
W 11 wieku, po przejściu Suzdalu, należącego do pogańskiego plemienia Meria, pod władzę księcia Jarosława Mądrego, rozpoczyna się historia historycznego Kremla Suzdalskiego. Suzdal, umiejscowiony na urodzajnych łąkach „Władimirskiego Opolia” (Владимирского Ополья), w bardzo szybkim tempie przeobraził się w potężne i ważne miasto umiejscowione na granicy Rusi Kijowskiej i Bułgarii Wołżańsko-Kamskiej. Jednakże, miasto takie w celu obrony wymagało znacznych umocnień, które zaczęli wznosić potomkowie Jarosława Mądrego w drugiej połowie 11 wieku. Miejsce do budowy twierdzy wybrano bardzo rozważnie, w zakolu rzeki Kamienki, która nie pozwalała na dojście do Kremla od strony zachodniej. Wschodnią część umocnień miejskich ochraniała głęboka fosa, która w razie konieczności wypełniana była wodą. Wokół miasta-twierdzy zostały usypane wały ziemne, na szczycie których mieściły się belkowane mury obronne i baszty. Pod koniec 11 wieku, za czasów Włodzimierza Monomacha, na terytorium Kremla powstał majestatyczny Sobór Narodzenia Matki Bożej (Sobor Rozdiestwa Preswiatoj Bogorodicy), który stał się pierwszym kamiennym soborem północno-wschodniej części Rusi. W celu przyozdobienia świątyni, zbudowanej z delikatnych płaskich wypalanych płyt – plint, zostali zaproszeni bizantyjscy mistrzowie.
W 1107 roku Kreml Suzdalski uległ zniszczeniu podczas ataku Bułgarów wołżańskich, i jego odbudowa, oczywiście, rozpoczęła się dopiero po upływie kilku lat, kiedy to syn Włodzimierza Monomacha, książę Jerzy Dołgoruki, uczynił Suzdal stolicą Księstwa Rostowsko-Suzdalskiego. W 1148 roku z powodu zniszczeń fundamentu Soboru Zaśnięcia z rozkazu Jerzego Dołgorukiego został wzniesiony nowy „trójgłowy” chram przypominający Cerkiew Zaśnięcia w Ławrze Kijowsko-Pieczerskiej. W czasie gdy Suzdal był stolicą księstwa, na terytorium Kremla mieścił się książęcy i biskupi pałac, obiekty mieszkalne zaufanych bojarów oraz otoczenia biskupa, а także domy członków wojska książęcego. Jednakże, status stolicy został utracony po śmierci Jerzego Dołgorukiego, syn którego, książę Andrzej Bogolubski, w 1157 roku uczynił stolicą miasto Włodzimierz, а Kreml Suzdalski pozostał miejscem zamieszkania biskupów. W latach 1222-25 kremlowski Sobór Zaśnięcia został ponownie przebudowany i po poświęceniu przez biskupa Symeona świątynia ta otrzymała nowe imię – Sobór Narodzenia Matki Bożej. (więcej)
Co można zobaczyć?
Najstarszą budowlą Kremla Suzdalskiego i całego Suzdalu jest – Sobór Narodzenia Matki Bożej, który obecnie jest i czynną świątynią, i miejscem rozmieszczenia ekspozycji muzeum-rezerwatu. Ten majestatyczny „pięciogłowy” chram z bogato zdobioną fasadą, który w swej historii był kilkukrotnie niszczony i kilkukrotnie odradzał się, jest oczywiście godzien zachwytu jako wybitny zabytek białokamiennego budownictwa, ale i jego ekspozycje zasługują na nie mniejszą uwagę. Wśród eksponatów przedstawionych za murami soboru znajdują się również wzorce sztuki użytkowej i malarstwa 13-17 wieku. Za główną wartość Soboru Narodzenia słusznie uważana jest Złota Brama, która powstała za sprawą suzdalskich mistrzów w 13 wieku – na ciemnym tle miedzianych płyt błyszczą złote malunki o tematyce ewangelicznej. W 17 wieku w soborze pojawiły się masywne Carskie Wrota, zdobiące swym obliczem wejście do ołtarza ofiarnego i zakrystii. Poraża swym wyglądem i rozmiarami aspersorium, które powstało w 19 wieku w kształcie samowara. Z czterech znajdujących się po jego bokach kraników podczas świąt parafianom rozdawana była woda święcona.
O bogatej historii Kremla Suzdalskiego świadczy Nekropolia w Soborze Narodzenia Matki Bożej, gdzie pod żeliwnymi podłogowymi nagrobkami spoczywają wybitni bojarzy i książęta z rodu Szujskich, Bielskich i in. Na południe od Soboru Narodzenia znajduje się ośmioboczna Dzwonnica, wzniesiona w 1635 roku na życzenie biskupa Serapiona. Kilka dziesięcioleci później na dzwonnicy pojawił się zegar, który obecnie przeszedł remont i znów wybija każdą godzinę. Za murami Dzwonnicy w 2007 roku otwarto ekspozycję przedstawiającą rzadką budowlę 17 wieku – „Jordański Baldachim” (coś na wzór Cyborium - ażurowej obudowy ołtarza w kościele chrześcijańskim, składającej się zazwyczaj z czterech kolumn podtrzymujących baldachim w formie kopuły, ostrosłupa lub innej bardziej złożonej). Ten dekoracyjny daszek ustawiano podczas święta Chrztu Pańskiego nad specjalnym, wykonanym w kształcie krzyża przeręblem, tzw. «Jordanem».
Najobszerniejsze ekspozycje muzeum mieszczą się za murami Komnat Biskupich, zespołu budynków, które pojawiły się na terytorium Kremla Suzdalskiego w 15-18 wieku. Za czasów metropolity Hilariona, pod koniec 17 wieku, komnaty suzdalskich duchownych władców zostały połączone z Soborem Narodzenia i Dzwonnicą specjalną galerią i tajemnymi schodami w jednolity kompleks. Obecnie za murami Komnat Biskupich zwiedzić można dziewięć sal wystawowych, eksponaty w których są chronologicznie uporządkowane i opowiadają o historii miasta od czasów zamierzchłych aż do współczesności. Najbardziej zapadającym w pamięć pomieszczeniem dziedzińca biskupiego, bez wątpienia, jest Komnata Krzyżowa – ogromna sala paradna z umeblowaniem pochodzącym z 18 wieku. W pomieszczeniu tym w szczególnie uroczystej atmosferze odczytywano dekrety carskie, wyświęcano księży, organizowano różnorakie ceremonie i przyjęcia z okazji uroczystości świątynnych. Oprócz swych ogromnych rozmiarów Komnata Krzyżowa poraża także tym, iż jej sklepienia nie opierają się na ani jednej kolumnie czy słupie. W rogu pomieszczenia dostrzec można wspaniały piec w stylu holenderskich pieców kaflowych, który powstał w połowie 18 wieku z myślą o ogrzaniu tego olbrzymiego pomieszczenia.
Kreml Suzdalski można zwiedzać:
codziennie od godziny 10:00 do 18:00, oprócz wtorku i ostatniego piątku każdego miesiąca.
