Historia zamku w Branie

Pierwsze strony w dziejach Zamku w Branie zapisały się na początku odległego 13 wieku, kiedy to na południowym wschodzie Siedmiogrodu, na zaproszenie węgierskiego króla Andrzeja II, pojawili się teutońscy rycerze mający za zadanie bronić granic królestwa przed najazdami walecznych plemion Pieczyngów i Połowców. Zakon krzyżacki otrzymał na ziemiach historycznego obszaru Burzenland znaczne sądowe i handlowe prawa, a w zamian jego rycerze, zwolnieni również i z podatków, rozpoczęli budowę fortyfikacji obronnych oraz wałów ziemnych. Po upływie kilku dziesięcioleci samodzielność niemieckich kolonistów, którzy do tego nie uznawali władzy biskupów niemieckich, poważnie zaniepokoiła węgierską arystokrację, w związku z czym król Andrzej III po powrocie z V wyprawy krzyżowej podjął decyzję o wygnaniu zakonu krzyżackiego z siedmiogrodzkich ziem. Na moment wypędzenia Teutonów z Węgier w 1226 roku, w niedalekiej odległości od miasta Kronsztadt (obecnie – Braszów), w dolinie rzeki Turcul, istniała już wzniesiona na kamiennym wzgórzu warownia, będąca poprzedniczką Zamku w Branie.

Budowa prawdziwego kamiennego zamku rozpoczęła się tutaj dopiero w 1377 roku zgodnie z dekretem króla Ludwika I Wielkiego, na mocy którego jego budowniczy otrzymywali różne przywileje. Wśród nich znajdowało się wielu okolicznych mieszkańców z Braszowa, tak zwanych Sasów siedmiogrodzkich – potomków tych samych rycerzy, spośród których wielu z czasem przeobraziło się w zamożnych kupców. Zamek w Branie został wybudowany w 1388 roku, a jego korzystana lokalizacja (na wysokiej skale, z której rozpościerał się wspaniały widok na okoliczne doliny) uczyniła go ważnym punktem oporu wschodnich granic Siedmiogrodu, które do tego czasu zagrożone były najazdem Imperium Osmańskiego. Oprócz funkcji obronnych twierdza ta odgrywała również rolę punktu celnego, pobierającego podatki na szlaku handlowym wiodącym przez wąwóz Rucăr-Bran. Właścicielami twierdzy w Branie byli najczęściej Sasi siedmiogrodzcy wyznaczani przez węgierskiego króla, zaś ludność zamku składała się z profesjonalnych najemców i żołnierzy.

Na początku 15 wieku twierdza ta została podarowana przez węgierskiego króla Zygmunta Luksemburskiego wołoskiemu księciu Mirczy Staremu za to, iż ten wspierał opór przeciwko najazdowi tureckiemu. Po śmierci księcia w Wołoszczyźnie pomiędzy członkami rodziny rozpoczęły się walki o tron, w wyniku czego Zygmunt oddał zamek w ręce książąt siedmiogrodzkich. W 1436 roku twierdza po raz pierwszy została oblężona, a w 1441 roku książę János Hunyady ponownie odparł atak wojska tureckiego na zamek. W połowie 15 wieku w historię Zamku w Branie wpisało się imię wołoskiego księcia Włada Palownika, zwanego tez Draculą. W późniejszym czasie pogłoski ludzkie uczyniły z postaci zupełnie realnej półmitycznego bohatera mrocznych legend о wampirach. W rzeczywistości Zamek w Branie nigdy nie był rezydencją tegoż odrażającego władcy, choć zdarzyło się księciu kilkukrotnie przebywać za jego murami. W tym i w 1459 roku, kiedy to Wład wraz ze swym wojskiem podążał do Braszowa, by wystąpić tam przeciwko Sasom siedmiogrodzkim - zwolennikom jego konkurenta w walce o tron.

Niektórzy badacze twierdzą, iż książę Wład spędził kilka tygodni w podziemiach twierdzy w Branie w 1462 roku, kiedy to został aresztowany na rozkaz Macieja Korwina na podstawie fałszywego oskarżenia o spisek z Turkami. Jednakże, jakiekolwiek historyczne dowody na to, iż to właśnie stąd Dracula został wywieziony i trafił do długotrwałej 12-letniej niewoli, nie zachowały się. W 1498 roku Sasi siedmiogrodzcy z Braszowa uzgodnili z królem Władysławem II Jagiellończykiem dziesięcioletnią dzierżawę warowni. Skarbiec królewski świecił na ten czas pustkami z powodu zniesienia podatku wojskowego, dlatego też król zgodził się oddać dochodowy, kryjący w swych murach siedzibę celną, zamek w dzierżawę za zaledwie 1 tysiąc florenów. W późniejszym czasie dzierżawa zamku pomiędzy książętami siedmiogrodzkimi a mieszkańcami Braszowa przedłużana była jeszcze wielokrotnie, dopóki w 1651 roku właścicielem obiektu nie został Jerzy II Rakoczy. Po wygnaniu Turków osmańskich w 1686 roku z centralnej części Węgier, Siedmiogród stał się częścią imperium Habsburgów. Jednakże, znaczne autonomiczne przywileje siedmiogrodzkich dworzan, а także prawa do władania zamkami, zostały omówione w Explanatio Leopoldina – postanowieniu wydanym w październiku 1690 roku przez króla Leopolda I.

Niewielkie prace remontowe oraz rekonstrukcja istniejących wież miały miejsce za murami zamku na początku 17 i 18 wieku, co pozwoliło warowni przetrwać mające w 1789 roku ataki licznego tureckiego wojska. W latach 30 wieku 19, po przeniesieniu granicy pomiędzy Wołoszczyzną a Siedmiogrodem, Zamek w Branie przestał pełnić funkcje pogranicznego oraz celnego punktu, lecz mimo wszystko nadal był miejscem lokalizacji administracyjnych władz regionu. W okresie rewolucji obejmującej Cesarstwo Austrii w latach 1848-49, а także w czasie wojny rosyjsko-tureckiej w latach 1877-78, Zamek w Branie znacznie ucierpiał. Z inicjatywy okolicznych mieszkańców, w latach 1880 na zamku zostały przeprowadzone potężne prace remontowe, lecz późniejsze przekazanie zamku pod władzę leśnictwa regionalnego ponownie stało się przyczyną upadku tej wiekowej budowli. Po I wojnie światowej, kiedy to siedmiogrodzkie ziemie stały się częścią Rumunii, mieszkańcy Braszowa jednogłośnie postanowili przekazać Zamek w Branie w ręce królowej Marii, dla której budowla ta stała się jedną z najbardziej lubianych rezydencji.

Przez ponad dziesięć lat trwała odbudowa zamku, który dzięki architektowi Karelowi Limanowi przeobraził się w komfortową i luksusową letnią rezydencję rodziny królewskiej. W 1932 roku zamek ten został zelektryfikowany dzięki hydroelektrowni umiejscowionej na rzece Turcul, która w energię elektryczną zaopatrzyła również i sąsiednie miasteczko. W okresie od 1920 do 1932 roku na terytorium zamku pojawiło się kilka nowych budynków oraz park angielski rozciągający się wokół twierdzy. Po śmierci królowej Marii w 1938 roku zamek drogą dziedziczenia przeszedł w ręce królowej Ileany i jej małżonka, austriackiego arcyksięcia Antoniego. Rodzina księżniczki Ileany zmuszona była opuścić ojczyznę w 1948 roku po zapanowaniu w Rumunii systemu komunistycznego. Od 1956 roku twierdza w Branie została udostępniona turystom, za jej murami działało muzeum oferujące gościom różnorakie wystawy tematyczne oraz niewielki oddział etnograficzny. Po przyjęciu w 2006 roku prawa о restytucji, zamek został zwrócony spadkobiercom księżniczki Ileany.