
Fort Św. Jana (Saint-Jean) w Marsylii
Fort Św. Jana jest obiektem fortyfikacyjnym położonym przy wejściu do Starego Portu w Marsylii, na którego przeciwległym brzegu znajduje się z kolei Fort św. Mikołaja. Budowla wznosi się nad molo J4. Roztacza się stąd wspaniały widok na Marsylię, Bazylikę Notre-Dame de la Garde i linię brzegową na zachód od miasta. Fort znajduje się w sąsiedztwie Muzeum Cywilizacji Europejskiej i Śródziemnomorskiej. Zajmuje obszar 1,5 ha, a został wzniesiony na wzgórzu.
Historia Fortu Św. Jana
Fort św. Jana jest kompleksem wojskowym, stanowiącym integralną część historii Marsylii. Jego początki sięgają końca XII wieku, kiedy to stanowił punkt dowodzenia w czasie krucjat prowadzonych przez Rycerski Zakon Szpitalników św. Jana, któremu zawdzęcza swą nazwę. Sam fort powstał w XVII wieku, gdy król Ludwik XIV podjął decyzję o wzmocnieniu potencjału obronnego miasta w 1660 roku. Dwa wcześniejsze zabudowania, tj. komandoria Rycerskiego Zakonu św. Jana, która pełniła rolę szpitala zakonnego w czasie krucjat, oraz wieża René I, Króla Prowansji, wzniesiona w połowie XV wieku, zostały ujęte w struktrze fortu.
W czasie Rewolucji Francuskiej, w roku 1790, fort został przejęty przez wzburzony tłum. Dowódcy garnizonu królewskiego ścięto głowę. W jej trakcie budowli używano jako więzienia, gdzie przetrzymywano, między innymi, Księcia Orleanu Ludwika Filipa II i jego dwóch synów. Po obaleniu Robespierrea w 1794 roku, zamordowano około stu przebywających tam jakobińskich więźniów. W XIX i XX w. Fort św. Jana znajdował się w posiadaniu francuskiej armii, której służył za miejsce, skąd członkowie Legii Cudzoziemskiej udawali się do Afryki Północnej w latach 1830-1962.
W listopadzie 1942 r. warowny fort był okupowany przez wojska niemieckie, które zamieniły go na skład amunicji podczas hitlerowskiej okupacji Marsylii w okresie II wojny światowej. W 1944 roku część składowanej tam amunicji wybuchła, niszcząc znaczną część historycznej budowli i otworów strzelniczych. Fort, choć z powrotem trafił w ręce francuskiego wojska, to w kolejnym czasie przeżywał okres zaniedbań. Działo się tak do 1960 roku, kiedy warownię przejęło Ministerstwo Kultury i cztery lata później uznało ją za pomnik historii. Zniszczone fragmenty zostały odbudowane w latach 1967-1971 pod nadzorem François Bottona, Głównego Konserwatora Zabytków, jednakże całkowita renowacja zakończyła się dopiero w 2013 r. Następnie fort połączono dwoma wąskimi mostami z historyczną dzielnicą Le Panier i francuskim muzeum narodowym. Fort stanowił siedzibę dla Departamentu Archeologicznych Badań Podwodnych od 1970 do 2005 roku.
Dziś
Obecnie Fort św. Jana jest miejscem łączącym miasto i muzeum. Mieści powierzchnie wystawienniczne dla stałych kolekcji. Gości również wystawy czasowe, oferując odwiedzającym możliwość spaceru w „Ogrodzie Migracji”, czyli wolnej przestrzeni liczącej 15.000 m, gdzie podziwiać można miejscowe rośliny, drzewa i zioła.
Fort jest połączony z molo J4 115-metrową kładką. Kolejna kładka, licząca 70 metrów, została zbudowana prowadzi z portu do Kościoła św. Wawrzyńca w dzielnicy Le Panier. Powierzchnia wystawiennicza, m.in. Kaplicy św. Jana i Chóru Oficerskiego, liczy niemal 1.200 m2. Zajmują ją przede wszystkim kolekcje MuCEM (Muzeum Cywilizacji Europejskiej i Śródziemnomorskiej). W Pomieszczeniu Wartowni, znajdującym się w górnej części fortu, zgromadzono sprzęt audiowizualny, dająca gościom przegląd historii i architektury budynku.
Zwiedzanie wystaw wymaga wniesienia opłaty, jednak wstęp do ogrodu, kawiarni i restauracji w otoczeniu fortu jest bezpłatny. To samo dotyczy teatru na wolnym powietrzu i spacerów w malowniczej scenerii.
Godziny otwarcia :
Tekst: Melisande Aquilina